Bir Kaza Esnasında Olan Biteni Neden Ağır Çekimde Hissederiz?

Bize çok sıkıcı gelen bir darbe bulunurken ya da tam tersine geçmiş değişkenlik gösterdiğini illaki fark etmişizdir. Bunun esas sebebinin zaman değil de değişmekte olan zaman algımız söyleseydik yine aynı mı düşünürdünüz?

Bu zamana kadar “zamanın yavaşladığı” anlardan biriyle karşılaştıysan ne demek istediğini daha iyi anlayacaksın. Olup biteni dışardan izleyen bir gözlemciye her şey bir anlayış gelişirken, o anın kendisinden içinde olan kişi için durum hiç de öyle değildir.

Bir kaza anında, olan biten her şey ağır çekimde gerçekleştiği gibi gelir.

Zamanın yavaşladığı hissi, aslında kişisel hayatı tehdidi altında gerçekleşen bir hareket. Bu yüzden “kötü” anlarda zaman bir türlü geçmezken mutlu olduğumuz anlarda su gibi akıp geçer. Aslında 3 saniyelik bir olay, kişiye daha uzun sürede yaşanmış hissi verir.

Bu ilişkilerle ilgili yapılan bir deneyde, gönüllüleri 45 metre yükseklikten güvenli bir ağ üzerine bırakıyorlar. Bu deneklerin her erkeğin kollarında kronometre bulunuyor ve bu kronometrelerin okunabilmesi için zaman algısının yavaşlaması gerekiyor. Deneyin sonunda, deneklerin hepsi atlama anının kendilerinde ‘uzun’ bir anı yaşadığını ifade ediyor.

araştırmacılar ise sonucu bütün deneklerin atlama ve düşme sürelerini 3 saniye görüyor. Gönüllü deneklere atlama ve düşme arasında geçen süre sorulduğundaysa cevap bu durumunu gösteriyor: 6-7 saniye.

Peki neden zaman algımız bu denli bir aldatmaya maruz kalıyor?

Aslında zaman algısı dediğimiz, duyu organlarımızın tamamen kör, sağır ve dilsiz olan beynimize göndermiş olduğu elektrokimyasal yansımanın bir yansıması. Kimi zaman hesabı hızlı olabiliriz ki dış dünya bize çok yavaş gelir. Örneğin başyapıtlardan birisi olan X-Men romanın Gelecek Geçmiş Günler adlı öğede ortaya çıkan süper hızlı çocuk, zaman algısında çok hızlı hareket etmektedir. Aslında zaman, aynı hızla akıyor. Ama çocuk, çocuklara çok daha hızlı ya da geçmişte normal durumlarda çevreleyen her şeyden önce daha hızlı hareket etmektedir.

‘Zamanı kısaltmak’ aslında kişisel bir psikolojik yetenek mi?

Konuyla ilgili akla ilk gelen açıklama, bir anlayış zamanının yavaşlamasının atalarımızın Hayatta kalmak adına geliştirdikleri kuşatmalar ve psikolojik bir yetenek oluşumudur. Yani bu yeteneğimiz, bizi acil durumlarımızdan kurtarabilir. Çünkü olası bir duruma tepki vermemiz, hazırlanmamız ve kaçmamız için bize hızlı zaman tanır. Böylece bu duruma kısaca “evrimsel bir adaptasyon” belki.

Bir başka şirket, beynimizin ve duyularımızın çalışma şekliyle ilişkisidir.

Bilim insanları, görevleri ile ilgili araştırma yaptıklarında bu işleyişin aslında beynimizin amigdala bölgeden geleceğini düşünüyorlar. Canlılarda bulunan beynin; duygulardan, davranışlardan, hafızadan ve koku duyusundan sorumlu olan sistem içinde yer alan amigdala, beynimizin dört lobundan biri olan temporal lob bölümünde yer alır. amigdala, korku, öfke, öfke gibi duygusal hafıza ve hayatta kalma dürtülerimizden sorumludur. Korku ve tehlike anında amigdala korumaya girince tüm duyularımız keskinleşir ve hafızamız o anda mükemmel çalışmaya başlar. Sonuç olarak, algılamanın tüm ayrıntılarını incelemeleri gözden geçirdiğimizde ve onu mükemmel bir şekilde yürütmemiz için biz o sırada yavaşladığını düşünüyoruz.

Ancak bunun bir yan etkisi var!

Böyle bir anda anılarımız, normal şartlardan farklı olarak daha ayrıntılı bir biçim ortaya çıkıyor. Olaydaki anılarımızı düşünürken de aslında bize bu olaydan çok daha uzun sürmüş gibi geliyor. Gerçeklik algımızı gösteren bu tür tecrübeler, normal detayları biriktirmeyen beynimizin bellek bölümü yani yoğun bir yükleme yapan ki bilincimiz bunun imkansızlığına vardığı sonuca göre algıladığımız zamanlar işlediğine ya da da zaman algımızın yavaşladığına hükmediyor.

Bundan dolayı olumsuz bir durum karşısında ya da bir kaza anında olay, saniyeler dakikalarca sürmüş gibi gelir. O esnada beynimizde bütün sistemlerimiz o kadar hızlı çalışırlar ki görme, duyma, düşünme ve karar verme bölgelerinde bir hayli zorladığımız için de çevremizdeki her şey bize çok yavaş gelir. İşte bütün cevap bu!